177 Awrora
Фотосурет: depositphotos
Конституциялық Сот дене мүшесін зақымдау актісін жасағаны үшін қылмыстық жазаға қандай жағдайларда жол берілетінін түсіндірді, деп хабарлайды DKNews.kz.
Конституциялық Сот азаматтың өтініші бойыншаҚылмыстық кодекстің (ҚК) 428-бабы үшіншібөлігінің және Қылмыстық-атқару кодексінің (ҚАК) 130-бабы екінші бөлігі 2) тармақшасының Конституцияға сәйкестігін тексерді.
Дауланған қылмыстық-құқықтық ережелер бас бостандығынан айыру түріндегі жазасын өтеп жатқан адамдар үшін жазаны өтеудің белгіленген тәртібін бұзу мақсатында өзіне қандай да бір зақым келтіргені үшін жауапкершілікті көздейді.
Өтініш субъектісінің пікірінше, сотталған адамның өзіне қандай да бір қасақана зақым келтіруі, яғни дене мүшесiн зақымдау актісі Конституцияда кепілдік берілген өзінің сөз еркіндігі мен өз пікірін білдіру құқықтарын қорғау тәсілдерінің бірі, сондай-ақ қылмыстық-атқару мекемесі әкімшілігінің заңсыз әрекеттеріне қарсылық білдіру нысаны болып табылады.
Өтініш беруші даулаған нормалардың конституциялылығын тексеру кезінде Конституциялық Сот мынаны атап өтті.
Өзіне зақым келтіру актілерін жасау бас бостандығынан айырылған адамдардың өз қадір-қасиетін қорғау тәсілі ретінде қарастырылуы, сондай-ақ өз пікірін (наразылығын) білдіру құқығын іске асырудың мәжбүрлі нысаны болып табылуы мүмкін. Осыған байланысты, тіпті заңмен бас бостандығынан айырылған адамдардың өз құқықтары мен бостандықтарын өзіне зиян келтіру актілерін қылмыстық жауапкершілікке тарту арқылы қорғау мүмкіндігін шектеуге Негізгі заңның 39-бабы 1-тармағының талаптарын мүлтіксіз сақтаған кезде жол беріледі.
Алайда себептерін, әсіресе өзіне қасақана зақымкелтірумен байланысты мақсаттарды анықтау маңызды. Қылмыстық-атқару жүйесі әкімшілігінің заңсыз талаптарынан туындаған әрекеттер, егер олар азаматтардың құқықтарын қорғауға бағытталған болса, қылмыс болып табылмайды. Егер мақсат Конституцияда немесе заңда көзделген міндеттерді орындаудан жалтару болса, бұл жазаны өтеу тәртібін бұзу деп танылуы мүмкін.
Бұған дейін Конституциялық Сот өзінің қорытынды шешімдерінде құқыққа қарсы мінез-құлыққа қылмыстық сипат берумен байланысты мәселелерді шешу кезінде қылмыстық заң нормаларының диспозицияларында құқықтық нұсқамалардың айқындылығы және олардың құқықтық реттеудің жалпы жүйесінде келісілу талаптары нақты сақталуы тиіс екенін атап өткен болатын (2023 жылғы 18 мамырдағы № 14-НҚ және 2023 жылғы 3 қазандағы № 31-НҚ нормативтік қаулылар).
Бас бостандығынан айыруды орындау режимді сақтау, сотталғандардың, қызметкерлер мен медицина қызметкерлерінің құқықтары мен мүдделерін қорғау арқылы тәртіпті сақтауды талап етеді. Бұл жазаны ұстау және өтеу шарттарын сақтауды талап етеді.
Тексеру қорытындысы бойынша Конституциялық Сот ҚАК-тің даулы нормасы Конституцияға қайшылық емес деп шешті, өйткені онда белгіленген жазаны өтеу тәртібін қасақана бұзу мекеме әкімшілігінің өкілдеріне бағынбау, оның ішінде өзіне қасақана қандай да бір зақым келтіру жолымен көрініс тапты. Бұл адамның ниетінің заңда және мекеменің ішкі тәртіп ережелерінде белгіленген міндеттерді орындаудан жалтаруға бағытталғандығын көрсетеді.
Сонымен қатар, ҚК-нің 428-бабын құқықтық талдау кезінде оны баяндаудың жекелеген кемшіліктері бар екендігі көрінеді, бұл екіұшты түсіну мен қолдануға алып келеді.
Осыған байланысты Қылмыстық кодекстің 428 бабының үшінші бөлігі Конституциялық Сот бергентүсіндірмеде Конституцияға сәйкес деп танылды:
«Өзіне қандай да бір қасақана зақым келтірумен ұштасатын, топтасып бағынбауға қатысқаны үшін қылмыстық жауаптылыққа тартуға, егер өзіне осындай зақым келтірудің мақсаты қылмыстық-атқару жүйесі мекемесі әкімшілігінің заңды талаптарына бағынбау және жазаны өтеудің белгіленген тәртібін (режимін) бұзу болып табылса, жол беріледі».
Конституциялық Сот соттар мен өзге де құқық қолдану органдарының Қылмыстық кодекстің 428-бабы үшінші бөлігінің ережелерін өзгеше түсіндіруге негізделген шешімдері орындалуға жатпайды және белгіленген тәртіппен қайта қаралуға тиіс көрсетті.
Сонымен бірге ол Үкіметке Парламент Мәжілісіне заңнаманы жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізуді ұсынды.
Нормативтік қаулысы
Источник: qazaq.asia
